Eriha ve Lut Gölü

Dünyadaki ilk yerleşim yeri, ilk şehir olarak kabul edilen Eriha, İncil'deki ismiyle 'palmiyelerin şehri', çarpıcı zıtlıkları içinde barındıran “parfüm”anlamına gelir; çölle çevrelenmiş vahada, harika kokulu çiçekler ile donanmış, yeşil bir bitki örtüsü barındırır. Subtropikal iklimin etkisiyle harikulade bir bahçe, kış için ılık bir mesken, diğer kentlerden gelenler için huzurdur…Ürdün’ün doğusunda bulunan Eriha, Lut Gölü'nün 8 kilometre kadar kuzeyinde kalmaktadır.

Bu vadinin verimli topraklarının ilk ve en meşhur sahibi Kleopatra'dır; eskiden çevresi çiftliklerle çevrilmiş verimli topraklar M.Ö. 35'te Kleopatra'ya Mark Antony tarafından hediye edilmiştir.

1948 e kadar Eriha , büyük ve barış dolu bir şehirken, İsrail'in kuruluş sürecinde Lidd'den, Ramle'den ve Kudüs'ün batısındaki köylerden göçe zorlanan binlerce Filistinli bu şehre sığınmak zorunda kamıştır. Eriha'nın çevresinde Aqbat Jaber (30,000 kişi), Ein es-Sultan (25,000 kişi) ve Nuama (20,000 kişi) olmak üzere üç kamp oluşturulmuş, Eriha köyü, belediye statüsü alarak şehre dönüşmüştür

1952'deki Eriha konferansının ardından, Ürdün Emirliği ve Batı Şeria, Ürdün krallığı olarak tekrar isimlendirildi. Bu arada Filistin Bağımsızlık Hareketleri (El Fetih, Arap Milliyetçilik Hareketi ve Komünist Parti ) İsrail in kamplara müdahale etmesine direniş gösteriyordu.

1967 savaşıyla tekrar yerlerinden edilen Filistinliler bu kez doğuya göç etmeye başlamışlardır. Bu dönemde Nuama kampı tamamen yıkılmış, şehrin tamamına yakını bölgeyi terk etmiştir. 1994'te İkinci Oslo antlaşması imzalandığında, Eriha Gazze Şeridi gibi Batı Şeria'nın ilk özerk Filistin Şehri ve olmuştur. Zaman zaman giriş çıkışlar sınırlansa da, şehir turizm bölgesine dönüştürülmüştür. El Aksa İntifadası sırasında ve sonrasında bölgeye giriş çıkışlar sınırlanmışsa da, şu sıralar şehir yeniden turizm açısından canlanmış durumdadır.

Görülecek Yerler

Zaccheus Sycamore Ağacı

Es-sultan yolunda, Hişam Sarayı Otelinin kuzeyinde bulunan ağaç normal ağaçlar gibi görünse de Hristiyan geleneğinde farklı bir anlam taşır. Zacchaeus, şehri daha iyi görebilmek için arkasında kalabalık bir halkla bu ağaca kadaryürümüştür…(Luka 19:4)

Tel es-Sultan (Eski Eriha)

Şehir merkezinden iki kilometre kuzeyde bulunan bölge her gün 08:00 - 17:00 saatlerinde ziyaret edilebilir. (ücret 12 NIS)

Ein Es-sultan nehriyle serinleyen arazideki ekosistem bölgesi tarihte ilk tarım topluluklarının tarım kültürünü geliştirmeleri için ideal olmuştur. Bölgeye ilk yerleşim M.Ö.onuncu binyılın ikinci yarısında yerleşmiştir.

Hişam Sarayı

M.Ö. 740'ta inşa edilen Hişam Sarayı tarih boyunca avlanma ve tarım merkezi olmuştur. Hişam Sarayı Emevi devrinde ülke yerleşiminin en etkileyici yeri olduğundan arkeologlar buraya “Orta Doğu’nun Versay'ı” adını vermişlerdir. Saray her gün 08:00- 17:00 saatlerinde ziyarete açıktır. (ücret 8 NIS)

Kurantul Manastırı

Hz. İsa'nın 40 gün 40 gece oruç tutarak şeytanla imtihan edildiği ve sonrasında peygamberliğini ilan ettiği manastır bugün Yunan Ortodoks Kilisesi'ne bağlı bir manastırdır. Tel es-sultan’dan 400 metre tırmanarak ya da 1999'da hizmete açılan teleferikle ulaşılabilir. (Hergün 08:00-21:00 arası $ 8.oo ; telefon: +972 02-232-1590, www.jericho-cablecar.com .)

Ayartma Dağı üzerinde olan manastır; Lut Gölü, Ürdün Vadisi, ve Eriha ile harika bir manzara sunar.

Şeker Değirmeni (Tawahin es-Sukkar)

Tel Es Sultanın yakınında; restoranın hemen altında bulunan değirmene giriş ücretsizdir.

Bölgede şeker yapımı Emevi dönemine denk gelse de (M.S. 7-8. yüzyıllat) geçmişi Haçlılar dönemine kadar uzanmaktadır. Bahsi geçen değirmen; Ayartma Dağı'nda, ortaçağa özgü , hidrolik sistemle çalışan bir şeker değirmenidir.

Khirbet Na’ran

449 numaralı yolda, Eriha’ ya 4 kilometre uzakta bulunan alan her gün 08:00- 16:00 saatleri arasında ziyarete açıktır. (ücret 7/10 NIS)

Ark Es-Sultan Vadisi üzerindeki kemerden suyu alarak Hişam Sarayı'na ulaştırır. Burada bir evin altında Bizans sinagogu kalıntıları bulunmuş ve alan İsrail ordusu tarafından koruma altına alınmıştır. Renkli bir mozaik alanı bulunan bölgedeki süslemelerin benzerleri, bu döneme ait bazi kiliselerde de bulummuştur.

Ein es-Sultan Mülteci Kampı

Kamp 1948'de Ayartma Dağı arazisi üzerinde kurulmuştur.1967 savaşı öncesinde 25000 mülteci burada yaşarken şimdilerde bu sayı son sürgünde mültecilerin Ürdün’e gitmeye zorlanmasıyla 2000'lere düşmüştür.

Eriha Civarı ve Lut Gölü

Dier Hijla (Aziz Gerasimus Manastırı)

Hz. İsa'nın vaftiz edildiği sit alanı içinde bulunan manastır, Aziz Gerasimus tarafından M.S. 455'te yapılmıştır.Burada hala eski Yunan Ortodoks cemaatinin bir bölümü yaşamaktadır.

Eriha'nın doğusunda, Ebu-Bekir yolunda ya da 90. numaralı yolu geçerek ulaşılan manastırın misafirhanesi vardır. Gecelik ücret 50 NIS'tir. (tel 02-994 3038) Önceden rezervasyon yapılması tavsiye edilir.

Khirbet Kumran

Bu mevki ününü çevresindeki uçurumlardaki mağaralarda bulunan Lut GölüYazıtları'ndan alır. 1947de genç bir Bedevi'nin kazara toprak kaplara el yazması bakır yazıtlara rastlaması ile bulunmuştur.

Eriha'nın 20 km güneyinde yer alan bölge her gün 08:00 -16:00 saatleri arasında ziyarete açıktır. (ücret 16 NIS)

*Mayıs 2007 itibariyle 3 NIS= 1 YTL

Lut Gölü (Ölü Deniz)

Bazı nadir mikroorganizmalar hariç; ne flora ne de faunanın bu denizde yaşayamaması gölün adının Ölü Deniz olmasını açıklar. Bazı nehirlerce taşınan balıklarda da gölün tuz oranının yüksek olmasından dolayı hemen ölmektedirler. Balıklar tuza bulanmış bir biçimde sahilde görülür.

Lut Gölü, Afrika- Suriye ayrımındaki en aşağı noktada , deniz seviyesinden 400 metre aşağıda bulunur. Gölün yüzeyi dünyanın en alçak noktasıdır ki; deniz seviyesinden 800 metre aşağıdadır. Bu büyük tuzlu göl, karşılıklı uzak noktalarından 80 km /18 km genişliktedir. Aslinda Göl eski Lisan Denizi'nin bir parçasıdır. Su seviyesi eski zamanlardan beri her yıl 18santimetre kadar çekilmektedir.

Yine de bazı dengesizliklerin işaretleri görülmektedir: bazı deniz altındaki parçalar su yüzeyine çıkmaktadır. Geçmiş zamanlarda bu parçalar toplanır, kurutulur ve ısınmak için kulanılırdı. Diğer bir dengesizlik ise; gölün Dogu Şeria'da sıcak sülfür kışlarına neden olan tabakalardır. Çevreciler, Lut Gölü'nün yok olmaya başladığı yönünde uyarılar vermektedirler. Gölün iki yakasındaki Ürdün ve İsrail'in bromür endüstrisinin buna neden olduğunu belirtirler. Ancak daha çok İsrail fabrikaları yüzünden temiz su sıkıntsı çekilmektedir. Oluklar endişe verici boyutlara ulaşmıştır. Eğer tehlike değilse, bu fabrikaların kirli atık boşaltımı ayrıca zarar veren faktörlerin başında yer alır.

Lut Gölü'nde Yüzmek

Feslika

Kumran’nın 3 kilometre güneyinde bulunur. Her gün (nisan-ekim 8-17:oo) (kasım-mart 8-16:oo)


Ein Gedi

Eriha’dan 50 km Bir Es- Saba’ da 8o km.

Egged – Kudus (günde 1,5 saatte bir adet toplam 10 otobus seferi var)

Egged-Massada (günde 3 otobüs , seyahat 30dk)

Egged-Arad ve Bir es-Saba (günde 5 otobüs 1 yada 2 saatte bir )

Doğal koruma alanı : (Cmt- Perşembe sabah erken saatlerden yazın 17:oo ve kışın 16:oo’ya kadar)

Sodom Dağı

Ein Gedi’nin 50 km güneyinde, 90. yol üzerinde yer alır.

Kaynak: Alternative Tourism Group

Çeviren: Şeyma Şengil, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Yüksek Lisans Öğrencisi

Fotoğraflar: Selma Şevkli

.